02 maart 2020

In Amsterdam worden steeds meer systemen gerealiseerd om hemelwater op andere manieren te verwerken dan via de traditionele hemelwaterriolering. Veelal gaat het dan om het realiseren van meer buffer- en infiltratiemogelijkheden in de openbare ruimte. Waternet onderzoekt met infiltratieproeven hoe deze voorzieningen in de praktijk functioneren. Ook worden de systemen langere tijd gemonitord met een Internet-of-Things-netwerk, zodat kennis wordt ontwikkeld voor het beheer en onderhoud ervan. Zo kunnen betere keuzes worden gemaakt bij het klimaatbestendig inrichten van de openbare ruimte. Alle onderzoeksresultaten zijn in 2019 gebundeld in een kennisdocument.

Full-scale infiltratieproeven

Het functioneren van een infiltratievoorziening wordt in grote mate bepaald door de snelheid waarmee het water door het systeem naar de bodem kan infiltreren. Voor de bepaling van de infiltratiesnelheid bestaan verschillende meetmethoden. Waternet voert zogenaamde ‘full-scale infiltratieproeven’ uit waarbij de gehele infiltratievoorziening, of een zo groot mogelijk deel van de voorziening, in de praktijk wordt beproefd.

4 foto’s: Impressies van full-scale infiltratieproeven.

Langdurige monitoring met IoT

Aanvullend op de infiltratieproeven worden systemen steeds vaker langdurig gemonitord. Hiervoor gebruikt Waternet zelfontwikkelde meetopstellingen. Sensoren meten iedere minuut het waterniveau in de voorziening. Door gebruik te maken van een Internet-of-Things-communicatienetwerk worden meetdata automatisch naar Waternet verstuurd. In combinatie met neerslaggegevens wordt het met deze data mogelijk om het functioneren van de voorziening te monitoren en te zien of onderhoud moet worden uitgevoerd. In 2020 wordt een standaard-meetsysteem ontwikkeld, waarmee toekomstige systemen worden uitgerust.

Kennisdocument

Deze onderzoeken hebben geleid tot steeds meer kennis over het functioneren van uiteenlopende hemelwaterverwerkende systemen. In 2019 zijn alle onderzoeksresultaten, kengetallen en ervaringen gebundeld in een kennisdocument. Bij de interpretatie van de onderzoeksresultaten is het belangrijk om de systeemspecifieke omstandigheden op de onderzoekslocatie mee te nemen. In het document wordt daarom elke onderzochte voorziening kort beschreven. Daarnaast worden de resultaten van de infiltratieproeven gebruikt om kengetallen te berekenen. Deze getallen geven de mate aan waarin de specifieke voorziening bijdraagt aan de verwerking van hemelwater. Die informatie kan worden gebruikt bij het selecteren en ontwerpen van nieuwe systemen.

Fictief voorbeeld van hoe een voorziening een bepaalde regenbui verwerkt.

In de praktijk blijkt helaas dat niet alles functioneert zoals het is bedacht of ontworpen. Bij de aanleg kunnen fouten zijn gemaakt of door vervuiling raakt het systeem verstopt. Behalve kengetallen bevat het kennisdocument daarom ook een overzicht van praktische aandachtspunten voor het ontwerp, beheer en onderhoud van de voorzieningen.

Voorbeelden van praktijkervaringen. Boven: vervuiling van een strook doorlatende verharding in het midden van de rijbaan. Linksonder: loslatend geotextiel in grindtuin. Rechtsonder: verdroogde beplanting in stedelijke wadi.

Het kennisdocument kan hier worden gevonden (versie februari 2022). Het zal regulier worden bijgewerkt als nieuwe onderzoeksresultaten beschikbaar zijn. In de laatste update zijn de onderzoeken op de Kromme Mijdrechtstraat en Kattenburgerstraat toegevoegd.